استاد ادبیات فارسی درباره اشکلات آموزش زبان فارسی در مدارس معتقد است: در حال تربیت دانش‌آموزی هستیم که نمی‌تواند شعر ساده پروین و سهراب را روخوانی کند! اما تک واژه‌ها را می‌شناسد، آیا می‌خواهیم زبان‌شناس تربیت کنیم؟!
به نقل از عرفان نیوز ؛ اُفت عملکرد دانشآموزان ایرانی در یادگیری برخی دروس مانند فارسی، علوم و ریاضی یک هشدار برای سیاست‌گذاران آموزشی کشور است.
اخیراً پژوهشی توسط مریم دانشگر، مدیر بخش آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام شده است که نشان میدهد، دانشآموزان ایرانی به زبان فارسی هم تسلط ندارند و دانشآموختگان مدارس دست کم در سه مهارت نوشتن، شنیدن و سخن گفتن موفق به دریافت امتیاز کمینه و عبور از سطح ناتوانی شده‌اند.
در این پژوهش جامعه آماری 282 پسر و 327 دختر در سه رشته تحصیلی انسانی، تجربی، ریاضی پایه دوازدهم بررسی شده‌اند، بهترین نتیجه به مهارت نوشتن و ضعیف‌ترین نتیجه به مهارت خواندن تعلق یافته است؛ از نظر رشته‌های تحصیلی، گروه تجربی در بهترین وضعیت و با فاصله اندکی رشته ریاضی قرار گرفته است. گروه علوم انسانی با فاصله نسبتاً زیادی از این دو قرار دارد و در تمامی مهارت‌ها ضعیف‌تر از سایر رشته‌ها عمل کرده است. رشته انسانی در تمامی مهارت‌ها ضعیف‌تر از سایر رشته‌ها عمل کرده است و چون در تمام شاخه‌های علوم انسانی توانش زبانی مهمترین ابزار بحث، تحلیل و ارائه نظر است، ضعف دانشآموختگان علوم انسانی را در مهارت‌های زبانی باید جدی گرفت.
دستور زبان فارسی نیاز نیست
اسماعیل امینی استاد ادبیات فارسی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: در آموزش عمومی به تدریس دستور زبان فارسی نیاز نیست، این تخصصی است که به مقدمات نیاز دارد و به نوعی تمرین آشنایی یادگیرنده با متون است، دانش آموزی که 10 یا 12 سال سن دارد و به متون مسلط نیست چگونه می‌خواهد انواع اضافه ترکیبی را یاد بگیرد، اساساً نیازی نیست در تعلیمات عمومی به دستور زبان فارسی تأکید شود.
وی افزود: به سوالات آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان دقت کنید، چند درصد ادبیات و چند درصد دستور زبان است؟ اینکه یک شعر چقدر متمم دارد چه کمکی به فهم آن می‌کند؟ از سوی دیگر مباحث زبان شناسی مطرح شده در کتاب فارسی، نظریه‌هایی است که با هم سازگاری ندارد. طرح تک واژه تهی و وابسته مناسب برای فردی است که مقدمه زبان شناسی خوانده باشد، فایده این مباحث برای دانشآموزان چیست؛ با ادبیات فارسی می‌توان دانشآموزان را تربیت کرد و این کار از طریق انتقال بار معنایی و تربیتی اشعار شاعران بزرگ امکان‌پذیر است.
ناتوان از خواندن یک شعر ساده
این استاد ادبیات فارسی گفت: در حال تربیت دانش‌آموزی هستیم که نمی‌تواند شعر ساده پروین و سهراب را روخوانی کند اما تک واژه‌ها را می‌شناسد، آیا می‌خواهیم زبان‌شناس تربیت کنیم؟ آموزش فارسی به زبان‌آموزان سایر کشورها نیز اینگونه است و تحت سلطه زبانشناسان قرار داد، ادبیات را اینگونه آموزش نمی‌دهند در تمام دنیا آموختن زبان از طریق ادبیات است نه دستور زبان.
امینی متذکر شد: سوالات کنکور در درس ادبیات فارسی را بررسی کنید، چند سوال درباره ادبیات و چند سوال درباره تاریخ ادبیات است؛ مثلاً می‌پرسند شاعر در چه سالی متولد شد یا کتاب مربوط به چه قرنی است؟ سال فوت یا تولد شعرا به درد دانش آموز نمی‌خورد.
رنگ باختن خواندن و نوشتن!
وی بیان کرد: متن‌های انتخابی برای کتاب فارسی جاذبه ندارد و تصور می‌کنند، کتاب ادبیات محل تبلیغ است و باید پیامی را منتقل کند؛ کتاب ادبیات را خرج مسائل روز و تبلیغی کردن غلط است.
استاد ادبیات فارسی ادامه داد: متاسفانه خواندن و نوشتن را از آموزش دانشآموزان کم رنگ کرده‌ایم، دانشآموزان به گونه‌ای تربیت می‌شوند که بتوانند به سرعت تست بزنند و نتیجه می‌شود دیپلم علوم انسانی یک بیت شعر حفظ نیست.
همچنین مهین پناهی استاد ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا درباره اینکه تفاوت آموزش زبان فارسی با آموزش ادبیات فارسی چیست؟ گفت: آموزش دستور زبان به‌تنهایی معنا ندارد و فرد باید زبان و ادبیات فارسی را در کنار هم فرا بگیرد، آموزش دستور زبان را نمی‌توان نادیده گرفت، اما بیشتر برای غیرفارسی‌زبانان این موضوع نیاز است.
وی درباره اینکه به کتاب‌های فارسی مدارس چه نقدی وارد است، مطرح کرد: باید کار کارشناسی شود یعنی اگر در یک جمله بگویم خوب یا متوسط، غیرکارشناسی است اما در بخش دستور زبان فارسی مباحث هر چند سال یک بار تغییر می‌کنند و هر فردی می‌آید عمارتی نو می‌سازد در حالی که باید استادان دستور زبان فارسی آن را به شکل متقن بنویسند تا اصطلاحات هر روز دگرگون نشود.
الگوسازی از طریق کتاب فارسی
استاد ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا متذکر شد: صحیح گفتن و صحیح نوشتن باید مدنظر باشد هم‌اکنون زبان فارسی از طریق فضای مجازی درحال آسیب دیدن است.
پناهی در پاسخ به این پرسش که برخی می‌گویند بعد فرهنگی و فکری از کتاب‌های فارسی درسی حذف شده و بیشتر به ابزار تبلیغی تبدیل شده‌اند، گفت: منکر تبلیغات نیستم چون وقتی دانش‌آموز را تربیت می‌کنیم باید به او الگو بدهیم، افراد ارزشمند که کارهای بزرگی را انجام داده‌اند در همه جای دنیا معرفی می‌شوند، دانشآموزان باید در فضای مدارس تربیت شوند بنابراین به ریزعلی، حسین فهمیده، پروین اعتصامی و نمونه‌های اعلایی از شخصیت‌های برجسته در کتاب‌های درسی نیاز داریم چرا که شخصیت دانشآموزان را باید پرورش دهیم، در ادبیات کهن و ادبیات معاصر، پدیده‌ها و عناصر ارزشمند را تقویت کنیم تا به دانش‌آموز الگو دهیم.
